Müziğin insan ruh ve beden sağlığı üzerinde birtakım etkileri olduğu yüzyıllardır bilinmektedir. Orta çağdan itibaren müzik, tedavi amaçlı kullanılmıştır. Günümüzde ise birtakım çalışmalar benzer sonuçlar almaktadır. Birçok uzman klasik müzik dinlemenin ruh sağlığını iyileştirdiği ve bilişsel becerileri geliştirdiği yönünde açıklamalarda bulunmuştur.
Müzik ve bilişsel beceriler arasındaki ilişki her ne kadar tartışmalı bir konu olsa da uzmanlar klasik müzik dinlemenin birtakım zihinsel becerileri geliştirdiği konusunda hemfikirdir. Fransız tıp doktoru Alfred A. Tomatis, Mozart müzikleri dinlemenin uzamsal mantık yürütme becerisini belirgin ölçüde geliştirdiğini keşfetmiş ve bu durum için "Mozart Etkisi" terimini ortaya atmıştır. Yapılan çalışmalara göre, bir Mozart eseri dinletilen çocuklar bilişsel testlerde daha yüksek bir başarı göstermiştir (McBride, 2002).
Yalnızca Dinlemek mi?
Oldukça karmaşık ve kompleks bir yapıya sahip olan beyin, sağ ve sol olmak üzere iki yarımküreden oluşmaktadır. Bu yarımküreler hem ortak hem de ayrı birtakım fonksiyonlar yürütmektedir. Sol yarımküre konuşma, yazma, kavrama, matematik gibi becerileri kontrol ederken sağ yarımküre müzik, uzamsal düşünce ve yaratıcı becerileri kontrol eder. Bu iki yarımkürenin iletişimi adeta bir kablo görevi gören "korpus kollosum" adlı bir yapı ile sağlanır. Bu bağlantı ne kadar güçlüyse bilişsel beceriler de o kadar güçlenir ve hızlanır, bir başka deyişle zekâ düzeyi gelişir (Aboitiz, ve ark., 1992).
Peki ya iki yarımküre arasındaki bağlantı nasıl güçlendirilebilir? Bunun için oldukça etkili bir yol vardır: Enstrüman çalmak. Beynin her bir yarımküresi zıt yöndeki el hareketlerini koordine etmektedir. Örneğin sağ yarımküre sol eli, sol yarımküre ise sağ eli kontrol eder ve kullanılan el kendini koordine eden yarımkürenin işlevselliğini artırır. Enstrüman çalan kişi iki elini de aktif ve birbiriyle koordineli bir şekilde kullanmak zorundadır. Dolayısıyla iki yarımküre de aktif bir şekilde çalışır ve bu da aralarındaki bağlantıyı güçlendirir. Böylelikle enstrüman çalmak çocukların bilişsel becerilerini geliştirir (Schlaug, ve ark., 1995).
Örneğin, ünlü fizikçi Einstein aynı zamanda oldukça yetenekli bir müzisyendi. Piyanist bir annenin çocuğu olan Einstein, 6 yaşından beri keman çalıyordu. Mozart eserlerine karşı özel bir ilgisi olan ünlü bilimci, "Eğer ki bir bilim insanı olmasaydım, bir müzisyen olurdum." Demiş ve müziğin kendisinde duygusal dışavurum olanağı sağladığını ifade etmiştir (Einstein, 2019)
Müziğin bu etkilerini sağaltım amacıyla kullanmayı temel alan Müzik terapi, çeşitli nörolojik, psikolojik, fiziksel özelliklere sahip bireylerin dilsel, bilişsel, duyusal ve psikososyal davranış alanlarında gelişim sağlamak için müziğin terapötik bir araç olarak kullanıldığı bir yöntemdir. Bu yöntemde trerapist, danışanın işlevsellik düzeyine göre uyarlanmış müzikli terapötik müdahaleler tasarlar (Hurt-Thaut, 2009).
Müzik terapisi uygulamanın iki temel yolu vardır: Bir danışanın veya danışan grubunun; terapistle birlikte enstrüman çalmasını veya şarkı söylemesini içeren 'aktif müzik terapisi' ve terapistin canlı performansını veya bant kaydını dinlediği 'pasif müzik terapisi' (Aldridge, 1994).
Kıta Avrupasında psikiyatrik hastaların sağaltımı için bireysel ve grup psikoterapisi içerisinde müziğin kullanımı hızla yaygınlaşmaktadır. Bu terapi süreçlerinde danışanların duygusal dışavurumu, biliçdışı çatışmaları yönetmesi ve travmatik deneyimlerle baş etmesi hedeflenmekte, müzik bir araç olarak kullanılmaktadır (Hurt-Thaut, 2009).
Ece Oğur Şirin
Kaynakça
McBride, J. (2002). The Mozart Effect® for Children: Awakening Your Child's Mind, Health, and Creativity with Music.
Aboitiz, F., Scheibel, A. B., Fisher, R. S., & Zaidel, E. (1992). Fiber composition of the human corpus callosum. Brain research, 598(1-2), 143-153.
Schlaug, G., Jäncke, L., Huang, Y., Staiger, J. F., & Steinmetz, H. (1995). Increased corpus callosum size in musicians. Neuropsychologia, 33(8), 1047-1055.
Einstein, Albert. "On Music". The Ultimate Quotable Einstein, edited by Alice Calaprice, Princeton: Princeton University Press, 2019, pp. 233-242.
Hurt-Thaut, C. (2009). Clinical practice in music therapy. In The Oxford handbook of music psychology.
Aldridge, D. (1994). An overview of music therapy research. Complementary Therapies in Medicine, 2(4), 204-216.
Comments